شهر زاهدان و پیشینه تاریخی آن

شهرستان زاهدان با وسعت ۳۶۵۸۱ کیلومتر مربع مرکز استان بوده و از ۳ شهر زاهدان- میرجاوه و نصرت آباد تشکیل شده است .

این شهرستان شامل بخشهای مرکزی،نصرت آبادوکورین بود ه و تعداد ۸ دهستان و ۱۴۳۹ پارچه آبادی دارد .

جمعیت این شهرستان بالغ بر ۸۸۵۰۰۰ نفربوده (۶۲۵۰۰۰نفرآنها ایرانی و۲۶۵۰۰۰نفر اتباع بیگانه می باشند) که ۸۴ درصد درشهرها ساکن میباشند . این شهرستان در مسیر شاهراههای پاکستان،هندوستان، خراسان، کرمان وبلوچستان واقع شده و وجود فرودگاه بین المللی زاهدان وراه آهن ایران، پاکستان و همچنین مراکز آموزشی مختلف و بازارچه مرزی میرجاوه موقعیت ممتازی به این شهرستان داده است .

مسافت زاهدان تا تهران ۱۴۹۴ کیلومتر میباشد . متوسط سالیانه دمای هوا در زاهدان از۵/۴۲ الی ۶/۱۲- درجه سانتی گراد در تغییر است . و متوسط سالیانه رطوبت نسبی هوا ۳/۳۰ درصد میباشد۰ میانگین بارش سالانه در این شهرستان ۷۲ میلی متر است . اراضی زیر کشت محصولات  زراعی این شهرستان بالغ بر ۱۳۶۱۶ هکتار میباشد که ۴۵% را گندم و مابقی را جو ،نباتات علوفه ای،یونجه، ذرت دانه ای و علوفه ای سبزیجات و محصولات جالیزی به خود اختصاص داده است . اراضی زیر کشت محصولات دائمی آن بالغ بر ۴۵۶۱ هکتار و شامل باغات زیتون و خرما و پسته میباشد . دراین  شهرستان تعداد ۳۰۸ واحد صنعتی بزرگ و کوچک در زمینه های غذایی، نساجی، شیمی، پلاستیکی ، کانی، غیر فلزی و تجهیزات برق و الکترونیک ومواد شیمیایی فعالیت دارند . تعداد ۳ شهرک صنعتی کامبوزیا شهرک صنعتی کارگاهی و شهرک صنعتی میرجاوه در این شهرستان وجود دارند . همچنین در شهرستان زاهدان تعداد ۶ هتل و ۱۰ مهمانپذیر آماده پذیرایی میهمانان میباشند .

شهرستان زاهدان در بخشهای صنعت و معدن ،قطعه سازی خودرو ،صنایع کشاورزی و صنایع تبدیلی مواد غذایی، صنایع مرتبط با سنگهای تزئینی و ساختمانی، مس و منگنز. فرآوری کرومیت( باوجود معادن غنی و سرشار) و بازرگانی و تزانزیت کالا با عنایت به مزیت همجواری با کشورهای پاکستان،افغانستان وواقع شدن در کریدور شمال و جنوب قابلیت سرمایه گذاری دارد .

تاریخ شهر زاهدان

شهر زاهدان که امروزه به عنوان مرکز استان سیستان و بلوچستان مى‏باشد سابقه تاریخى چندانى ندارد. در زمان قاجاریه در محل فعلى شهر یک جنگل کوچک از درختان گز وجود داشت که داراى مقدارى آب بود که از زیرزمین بیرون مى‏آمد و بعلت نفوذپذیرى زیاد خاک محل ظهور آن متغیر بود و آب مازاد پس از ظهور دوباره به دورن زمین برمى‏گشت و به زبان مردم عامه «دزداب» نامیده مى‏شد.

براى اولین بار یکى از افراد بومى منطقه بنام مراد در سال ۱۲۷۷ ه.ش کاریزى در این محل حفر کرد و به کار کشاورزى پرداخت، کم ‏کم آبادى کوچکى به وجود آمد. چون این محل در سر راه ارتباطى غرب به هندوستان (مستعمره انگلیس) قرار داشت از اهمیت ویژه ‏اى برخوردار بود و دولت قاجاریه نیز به آن توجه مى‏کرد.

در سال  ۱۲۸۱ ه.ش عده ‏اى از کارشناسان و متخصصان بلژیکى از طرف دولت مرکزى ایران به منظور  ایجاد یک گمرک مرزى به دزدآب آمدند و با احداث گمرک بر اهمیت این محل افزوده شد در نتیجه روزبروز جمعیت آن افزون مى‏شد و وسیع‏تر مى‏گردید. با احداث راه ‏آهن کویته – زاهدان در زمان جنگ جهانى  اول توسط انگلیسى‏ها،  تجارت و بازرگانى رونق یافت و عده‏ اى از کسبه براى این امر در محل دزداب چادر زدند و با احداث چندین ساختمان گلى توسط کارکنان گمرک و تجار زمینه پیدایش شهر آشکار شد و دزداب رو به رشد و ترقى گذاشت.

با حمله قشون رضاخان به بلوچستان در سال ۱۳۰۷ ه.ش، عده‏ اى از نظامیان در دزداب مستقر شدند و فرماندارى  این محل بر عهده آنها بود، تا اینکه چند سال بعد مامورانى از طرف وزارت کشور عهده‏ دار فرماندارى  بلوچستان گردیدند. و به پیشنهاد سرتیب امان الله جهانبانى درسال ۱۳۱۴ه.ش دزداب به زاهدان تغییر نام داد.

بلوچستان در این زمان شامل شهرستانهاى زاهدان، ایرانشهر و سراوان بود و مرکز آن شهر زاهدان تعیین گردید. بعد از چند مدت بلوچستان با سیستان یک فرماندارى کل را تشکیل مى‏داد و سرانجام به استان سیستان وبلوچستان  تبدیل شد و زاهدان به عنوان مرکزیت استان انتخاب گردید.