نام ایران از واژه آریان مشتق شده که به معنی کشور کوچمندان است (۱) برخی از پژوهشگران تاریخ و نژادهای انسانی بر این باورند که نژاد اصلی ایرانیان آریایی بوده و ساکن بخش های شرقی و جنوب شرقی دریاچه آرال و دره حاصلخیز بین رودخانه های سیحون «سیر دریا» و جیحون (آمویه دریا) در ازبکستان امروزی بوده اند که ایران ویچ نام داشته اند .

سرزمینی که بعدها فرا رود (ماوراء النهر) نام گرفت . این پژوهشگران می گویند نژاد آریایی ساکن در این سرزمین به سه شاخه تقسیم شده اند و در یک مهاجرت بزرگ تاریخی , شاخه ای به نواحی مرکز فلات ایران آمده اند شاخه های دوم به نواحی جنوب و به سمت شبه قاره هندوستان کوچ کرده اند و شاخه سوم از قسمتهای شمالی و شمال غربی محل سکونت اولیه خود به سمت قاره اروپا مهاجرت نموده و در آن اقامت گزیده اند .(۲)

هردوت می نویسد : « ایرانیان ساکن مملکتی هستند که تا دریای اریتره دریای جنوبی امتداد دارد . در مورد قبایل , هردوت میگوید (… ملت ایران از قبایل بسیار تشکیل یافته است . آنهایی را که کوروش جمع آوری و به طغیان علیه مادها واداشت قبایل عمده بودند که همه قبایل دیگر به آنها بستگی دارند . این ها عبارتند از پاسارگادها , مرافی , ماسپی , و از بین آنها پاسارگادها از همه شریف ترند , هخامنشی ها که سلاطین ایران از آنها هستند یکی از طایفه های آن قبیله است . یونانیان پازاردگاد را پاسارگاد نیز خوانده اند و این نامی است که بعداً از قبایل کار مانیا اطلاق شده است . هر دو رشته فامیلی سلطنتی یعنی کوروش معمولاً کارمانی ها نیز نامیده می شوند که در کرمان و حوالی آن سکنی داشتند. (۳)

در گذشته پادشاهان به هنگام جنگ و لشکر کشی از قدرت قبایل استفاده می  کردند . و تنها همین قدرت بود که حدود ششصد سال تاج و تخت هخامنشیان در امان ماند . داریوش کبیر رؤسای ایلات را در گارد مخصوص ثبت نام کرده بود . گارد هخامنشی به عنوان گروهی مطیع و مغلوب نشدنی در نظر گرفته می شد . به حدی خوانین و ایلات از خود شجاعت و خلوص نشان می دادند که شاهان اغلب به دنبال عشایر بودند و از هیچ فرصت و موقعیت مناسبی برای نزدیک کردن خود به آنان و برقراری اتحاد مستقیم فروگذار نمی کردند . زیرا عشایر ارتش مهمی برای دفاع از مملکت به شمار می رفت .(۴)

در اسناد و نوشته های تاریخی ایران بویژه شاهنامه فردوسی نوبختی ملک الشعرای بهار و عرب فتوح البلدان بلاذری و معجم البلدان و … راجع به دلیری شهامت « سیاه سوار » فرمانده بلوچ دوران پادشاهی یزد گرد سوم و چگونگی اسلام آوردن او با هفتاد تن از فرماندهان تحت فرمانش که در سقوط حکومت ساسانی نقش بسزایی داشته اند .

در شاهنامه نوبختی اش این راز را چنین افشا کرده می نویسد , که هرمزان « سیاه سوار » را بعد از آزاد کردن او از اسارت زندان , و همکاری نمودن با فرماندهان ایرانی در جنگ ایرانیان و مسلمانان عرب تشویق نموده و پند و اندرزی که می دهد چنین می نویسد :

تـــو بـــــودی بلوچی نشسته براغ                    نه چشمت جهان دیده بود و نه باغ

تــنـت رنـجـه از بــاد سـوزان هند                      دو دیده پر از خون چو دریای سند

پریشان و درویش و بی قوت وزاد                      فــرو بــسـته مژگان زخاشاک باد

زمــکران مـن آوردمت پیش شاه                       نــهـادم بــسـر خــــسروانی کلاه

اگر مردی داری ودارای و هوش                         بـــکــردار بـــد تا توانی مکوش

خــــــــداوند گواه تو باشد سیاه                        که دارد تن و جان و هستی زشاه

سیاه سوار احسان و نیکی های هرمزان را قبول می کند و می گوید :

سخن های نغز تو بی کم و کاست                   گــــواهی دهم سر بسر بود راست

چــنــــان چون بگفتی بلوچی بدم                    کــه هــرگز نبد آگهی از خـودم

ردی بـــودم انــــدر بیـابان و راغ                        کــه جز ماه در شب نبـودم چراغ

خـــــو را کـم گیاه و سـگارم تبر                       ســـرم را هــــوا ســـیائبان بود ابر

سریرم زمین , تکیه گاهم به سنگ                 یــــــکی زندگانی سراسر به تنگ

در این اشعار هرمزان حاکم اهواز و سرلشکر فرماندهان ایران هم چنانکه ذکر شد بعد از بر شمردن خوبی ها و نیکی هایی که درباره «سیاه سوار» انجام گرفته است و آوردن او پیش یزد گرد پادشاه ساسانی و به فرماندهی رساندن او بکردار بد و نافرمانی نکردن هشدار می دهد , که سخنانش را «سیاه سوار» بعنوان واقعیت می پذیرد . در این شعر آنچه قابل اهمیت است بلوچ بودن او و ساکن مکران و آمدنش از مکران به ایران زمین است , که تنها در شاهنامه نوبختی ملک الشعرای بهار در بین اسناد و نوشته های تاریخی ایرانی سخنی به میان آمده است .

که در این شعر سیاه سوار از نژاد بلوچ مکران قلمداد شده است تاریخ نویسان ایران و عرب این سخن را بطور واضح و آشکارا با صدق و یقین بیان کرده اند که پیشرفت اسلام در دنیا ناشی از غیرت و مردانگی و شهامت مسلمانان بوده است بعد از فتح مداین یزد گرد لشکریان خود را جمع کرده و پس از مشورت کردن در کار جنگ و نقشه های جنگی , بزرگترین سر لشکر و فرمانده اش که نامش «سیاه سوار» بود . با هفتاد تن فرمانده دیگر بطرف شوش فرستاد , او در محل کلتانیه اقامت نمود چون مردم استخر بر پایان یافتن جنگ جلولاء آگاه شدند و یزد گرد را هم میان خود دیدند از بیم تباهی پیشنهاد صلح و تسلیم را به ابو موسی اشعری (رض) فرمانده لشکر اسلام دادند . ابوموسی اشعری (رض) آنجا را محاصره کرده بود پس از تسلیم شدن آنها ابوموسی قصد شوشتر کرد , و سیاه سوار هم که میان رامهرمز و شوشتر لشکر زده بود , سران سپاه ایران را نزد خود خواند و پس از کنکاش و گفتگو چنین بیان کرد : که ما و شما درباره پیشرفت و کامیابی مسلمانان در جنگ ها سخنان زیادی شنیده ایم , و با چشمان خود می بینیم که چگونه مسلمانان با سرسختی و دلیری , که دارند پیشروی می کنند . و این را هم شما شنیده اید , که مسلمانان ایران را یک روز فتح می کنند .

پادشاه استخر قلعه ها و دژهایش را در اختیار آنان برای حفاظت اسبان جنگی شان قرار می دهند . من به شما هشدار می دهم , که برای سرانجام خویش راهی پیدا کنیم . پس از ایراد سخنان «سیاه سوار» همراهان او گفتند (( هر چه که تو مصلحت می بینی ما با تو هم رأی هستیم و مشورت ما انتخاب شماست )) سیاه سوار به آنان گفت شما هر یکی مسئولیت همراهان تحت فرماندهی تا را بعهده بگیرید . مصلحت و رأی من آن است , که ما مذهب و دین مسلمانان را قبول کنیم .(۵) و مانند آنان به دین اسلام ایمان بیاوریم . رأی و نظر سیاه سوار را همه همراهان او پذیرفتند . یک سردار و فرمانده ایرانی که نام او ((شیرویه)) بود با ده نفر از همراهنش پیش ابوموسی اشعری (رض) رفتند و با او مذاکره کردند . در حین گفتگوی طرفین در خیمه ابوموسی اشعری شخصی بنام فیروز لولو پنهانی به سخنان آنان گوش می کرد و استراق سمع می نمود و بعداً این خبر را به هرمزان رساند که ملک الشعرای بهار می نویسد :

شنید این سخن را که آن شاره پوش                       بــــدان دیگری گوید ای تیز هوش

ســــیاه سواری که چون او بـجنگ                           نــــــدیده کـسی ببر و شیر و پلنگ

چـــنین بــا تـو پیمان ببندد که رزم                           ســــراسر شود لشکرت را چو بزم

چـــو فردا شود دسته ای زین سپاه                         بیـــارای چون تیره شد دشت وراه

بـــــبر سوی دژ آنچه میسورتست                           کــه پایان شود در گله سود تست

ز گردان یــــکی را گمار و سوار                                کـــــــه دژبــان دژ را کند استوار

در دژدمــــان بــــر گشاید سپس                              سیاه آیدت با همه خویش و کس

شــــود با تو پیوسته او بی درنگ                            بــــر آرد دمــار از سواران جنگ

پـــس آنگه بدو گفت ای اشعری                              دلـــت شـــاد بـــادا بدین کهتری

بعد از تبادل این گفتگو فیروز لولوپنهانی قاصدی به سوی هرمزان می فرستد , که بهر قیمتی شده نگذارد سیاه سوار مشرف به اسلام شود و او را دلجویی بکند . و اگر این کار را انجام ندادی , نه برای ایرانی خیر و خوبی در بردارد نه برای همه ایرانیان که در شاهنامه نوبختی چنین اشاره شده است .

ســـیاه ســواری کـه آزاده باد                                  تـــــنـش خــــسته بـاد دلـش مرده باد

چنین روز بد راشد او مایه بس                               بــــدو شـــاه را گـــر بــــود دسترس

فــرستد یکی را که با رأی وراه                                کــــه صـد در صد اندیشه دارم از آن

و گـر نه زنیزه وران کس بجنگ                                نـباشد کــه بــــر بود فسون تیز چنگ

نـه نعمان ونی کعب و نی اشعری                           نـــه شـــــعبه نــه بوسعیده نی دیگری

نــدانـــد زکژی کسی راه راست                               سیــاه ســـواری بــــرادر بــــــلاست

کــنــون اشــــعری را بود رهنون                               که یــــک خیمه زان نیزه داران کنون

فــرسـتـد ســو شـوشــتـر بـا سپاه رهنمون              کــــه یکــــسر کند کار این رزم گاه

تو دانی اگر این بداندیش و شـوم                            تـــوان یـــابــد دســـــت و نیرو ببوم

به شوش گر درآید شود کار زار                               نــــه ده مــــــاند از صد نه ازصد هزار

بــــگو بـا سپهبد که جای درنگ                              نــباشــــــد کنون ای سپهدار جنگ

مــــرا مغز و اندیشه و رأی هوش                            بـــــگو بـــا تــــو بــــگویم بکوش

بکوش و یـکی چاره کن با شتاب                           مـــبـــاش از سیاه ای سپهبد بخواب

کـه این بدمنش چون رسد با سپاه                        کـــــند روز ایــــرانــــیـــان را سیاه

کـه ره داند از چاه و چاره ز درد                              تو درمان کن این را که پیش از نبرد

شــود باز و پوزش بخواهد زشـاه                           و گـــرنـــه بــبر ســــوی یزدان پناه

در اشعار فوق سیاه سوار یک فرد بلوچ بیان گردیده که در لشکر هرمزان یک فرمانده بوده است علاوه بر این در شاهنامه نو بختی بهار به بیانی دیگر می نویسد :

چنان شد که روزی به نزدیک شاه                           شـــگـــفتی بسی گفته شد از سیاه

که در جـــنگ دارد دل شیـر و ببر                            بــــه نــیـرو بـــر آیــد دمار هژبر

چــــو شمشیر خود بر کشد از نیام                        نــــمــــاند پلنگ و دمان را کنام

بــــــــه تنها کند کار یک لشکری                            هـــنــرهـــای او را سزد دفتری ۶

بهر حال رأی و نظر سیاه سوار را همه همراهان او پذیرفتند . و یک سردار و فرمانده ایرانی که نام او « شیرویه» بود با ده نفر از همراهانش پیش ابو موسی اشعری (رض) رفتند و با او مذاکره کردند , و این گفتگو دو جانبه مصادف بود با به زمانی که لشکریان اسلام در اهواز استقرار یافته بودند . و فرماندهی لشکر اسلام بعهده ابو موسی اشعری بوده است که ایشان به سیاه سوار و افراد تحت فرمانش جواب می دهد که شرایط آنان زمانی مورد قبول قرار می گیرد که خلیفه وقت حضرت عمر (رض) به ما اجازه گفتگو و مذاکره را بدهد .

حضرت عمر (رض) اجازه مذاکره و گفتگو بین طرفین را می دهد و شرایط «سیاه سوار» مورد قبول قرار می گیرد و تعهد نامه طرفین به امضای آن می رسد و مواد آن قرار داد چنین بود :

۱-  ما با میل و علاقه خویش مسلمان می شویم و با شما مسلمانان همکاری و مساعدت نموده علیه مشرکین و کفار و غیر عرب می جنگیم , اما در جنگ و جهاد با اعراب نمی جنگیم .

۲- اگر بین شما اعراب اختلاف و درگیری اتفاق بیفتد , ما از هیچکدام جانبداری و حمایت نمی کنیم و طرفدار هیچ گروه و دسته ای نمی شویم .

۳- ما تقاضای برخورداری از حقوق مساوی با اعراب هستیم که از بیت المال داده می شود .

۴- به ما در شهر بصره مسکن و جایگاهی مشخص داده شود , که آنجا از رودخانه اش کانال کشی بکنیم و به کشاورزی و آبادانی مشغول گردیم .

۵- هر کدام از اعراب با ما اختلاف و درگیری ایجاد کرد , امنیت و پاسداری از حقوق ما تعهد گردد که مورد حمایت قرار بگیریم .

از این تعهد نامه چنین استنباط می شود که بلوچان به آن تعهدنامه و پیمانی که منعقد کرده بودند به آن عمل نموده و پایبند بوده اند زیرا وقتی که امام حسین (رض) به شهادت می رسد  و در بین اعراب اختلاف و دو دستگی ایجاد می شود . بلوچان از هیچ کسی جانبداری نمی کنند و از سرزمین عربستان به سوی وطن اصلی شان که مکران باشد کوچ می کنند که مهاجرت آنان در اشعار بلوچی وجود دارد و از همین جهت مردم مکران بخوبی می دانند این همان مردم و گروهی هستند که در زمان خلیفه دوم به عربستان و سرزمین حجاز رفته اند و بعداً برگشته اند . اگر چنین نبود قوم بلوچ به هیچ وجه اجازه    نمی دادند , که بیگانگان به سرزمین آنان بیایند .

تاریخ نویسان می نویسند : وقتی که مذاکره تمام شد و مورد قبول قرار گرفت , حضرت ابو موسی اشعری (رض) قلعه ای را به محاصره درآوردند و در به تصرف درآوردن قلعه سیاه سوار و افراد تحت فرمانش آن چنان جنگی را با شجاعت و مردانگی به راه انداختند و نشان دادند که همه اعراب را به تعجب واداشت . و قلعه بوسیله سیاه سوار فتح شد و لشکریان اسلام داخل قلعه شدند و در همین قلعه بود که ایرانیان زیادی مسلمان شدند ملک الشعرای بهار سیاه سوار را فرد بلوچ معرفی می کنند و عملکرد با ارزش او را از نظر ملی و ایرانی بودن مورد سرزنش قرار می دهد و می نویسد : از آن جایی که سیاه سوار بلوچ بوده با اعراب همراهی و همکاری داشته است , که این داستان و روایت تاریخی در شاهنامه نوبختی بطور کامل آمده است و ایشان خاطر نشان می کند که سیاه سوار با ((‌کوچ و بلوچ)) همراهی نموده و سازش کرده است و ابوموسی اشعری مذاکره و گفتگو کرده اند , و مسلمان شده است بعد از فتح ایران سیاه سوار همراه افراد خویش شهر بصره را انتخاب نمودند , و ساکن آنجا شدند . و هر یکی برای خودشان نهری کشیدند و به کشاورزی مشغول شدند و یک نهر و رودخانه معروف «نهر الاساوره» می باشد .

فتوح البدان بلاذری می نویسد : ابوموسی اشعری ربیع بن زیاد را گسیل داشت , او نواحی اطراف سیرجان را فتح کرد و با اهل بم اندر غار «ایرندگان» صلح کرد . اهالی این بلاد کفر ورزیده نقض عهد (پیمان شکنی) کرده بودند مجاشع بن مسعود بار دیگر آن شهرها را فتح کرد و جیرفت را با قدرت تصرف کرد و بطرف کرمان حرکت و همه جا بتاخت وی به قفص «کوچ» آمد و گروهی از ایرانیان که ترک دیار کرده بودند و در هرمز برای نبرد با وی گرد آمده بودند او با آنها جنگید و بر آنان پیروزی یافت و بسیاری از مردم کرمان گریخته از راه دریا برفتند , و برخی به مکران و برخی دیگر به سجستان «سیستان» شدند پس اعراب خانه ها و زمین هایشان را به اقطاع گرفتند و کشت کردند و از آن عشر پرداختند و در پاره یی چاهها قنات حفر کردند .

در فتوح البلدان بلاذری نوشته شده است . سیاه سوار و همراهان او وقتی که به بصره رفتند و رسیدند پرسیدند : نژاد و اصل و نسب کدامیک از قبایل عرب به پیامبر نزدیکتر است ؟ پاسخ دادند بنو تمیم و هدف آنها این بود که با قوم ازد هم سوگند شوند . پس قوم ازد را رها کرده با بنو تمیم پیوستند آنگاه ناحیه هایی را برای آنها معین کردند که در آن ناحیه اقامت گزینند .

و رود خانه ای را که به رود خانه اساوره معروف است کندند , و به قولی این رودخانه را عبدالله بن عامر حفر کرد . ابوالحسن مدائنی گوید : فرمانده شیرویه قصد داشت که همراه خالد بن معمر و بنوسدوس در منطقه بکربن وائل سکنی گزینند , اما سیاه سوار نپذیرفت و در ناحیه بنو تمیم اقامت گزیدند و در آن زمان در بصره قبایل ازد و عبد شمس نبودند و هم چنین می گوید : سیاه سوار که پیش از اسلام در سواحل می زیستند و نیز قوم جت که در کنارههای چراگاه حرکت می کردند به مردان دلیر و آزاد پیوستند چون مردان دلیر و آزاد با قوم زط «جت» و سیاه سوار جمع گردید و متحد شدند قوم بنی تمیم با همدیگر به رقابت برخاستند و جذب آنان شدند .

پس مردان دلیر به بنو سعد و جت و سیاه سوار به بنو حنظله پیوستند . آنگاه به اتفاق ایشان به نبرد با مشرکان پرداختند و همراه ابن عامر به خراسان رفتند . لیکن در جنگ جمل و صفین و سایر جنگ های بین مسلمانان شرکت نجستند تا نبرد مسعود فرا رسید و پس از آن در جنگ ربذه شرکت کردند و با ابن اشعث در جریان کار وی همراه بودند که بر اثر آن حجاج قصد ایشان کرد و خانه هایشان را ویران ساخت و عطایای مقرر در حق آنان را حذف کرد و برخی را بکوچاندو گفت جزء شرایط شما این بود که ما را در برابر یکدیگر یاری ندهید .

کسانی چون مدائنی از عوانه روایت کرده است که مردان دلیربا ازد هم سوگند شدند و سپس پرسیدند که کدامیک از دو قبیله ازد وبنوتمیم با پیامبر (ع) و خلفاء از حیث نسب نزدیکترند ؟

گفتند : بنوتمیم پس آنان با بنو تمیم هم سوگند شدند و ریش سفید قوم بنو تمیم در آن زمان احنف بن قیس بود . جماعتی از مردان دلیر در ایام ابن زبیر در جنگ ربذه شرکت جستند و گروهی را با تیرهایی که داشتند بکشتند و تیر هیچ یکی از ایشان خطا نمی کرد . اما سیاه سوار و «جت» و اندغار «ایرندگان» جزء سپاه پارسیان و از جمله آن دسته از اهل سند بودند که به اسارت درآمده و برای آنان حقوق و مستمری تعیین شده بود , و دو گروه نخستین جنگجویانی بودند که اسیر شدند . چون این گروههای از کار مردان دلیربا خبر شدند , پیش ابو موسی اشعری آمدند و ایشان مسلمان شدند و مانند مردان دلیردر بصره خانه و کاشانه بخشیده شد. روح بن عبدالمومن ازیعقوب بن حضر می او از اسلام روایت کرد حجاج جمعی از قوم جت و اقوام دیگر سند را همراه خاندان و اولاد و گاومیشهایشان بیاورد و در نواحی سفلای «کسکر» اقامت داد . روح گوید : این گروههای بر دشتهای وسیع مشرف رودخانه چیره شدند و در آن مکانهای به تولید مثل پرداختند و سپس گروههایی ازبردگان فراری و غلامان آزاد شده با خانواده هایشان در اطراف و پیرامون محمد بن سیلمان بن علی و دیگران به ایشان پیوستند . و آنان به راهزنی و سرکشی و طغیان علیه حکومت پرداختند . و قبلاً کار آنان این بود که چیز اندکی می ساختند ویا از بیخبری ساکنان کشتیها سوء استفاده می نمودند و دستبردی می زدند .

در دوره هایی ازخلافت مامون مردمان از عبور در ناحیه ایشان خودداری میکردند , و حمل کالا و   کشتی ها ازبصره به بغداد قطع شد . چون المعتصم به خلافت رسید مشغول سرکوبی آنان شد و مردی از اهل خراسان بنام عجیف بن عنسبه را مامور نبرد با آنان کرد , و جمعی از فرماندهان و سپاهیان همراه او پیوستند , و هر اندازه کمک خواست خودداری ننمود . و سوارانی تیزرو را با اسبانی دم بریده و در بین دشت های وسیع مدینه گماشت , که آنان اخبار گروههای جت را در برخی از ساعات روزیا اول شب در مدینه السلام برای وی می آوردند . بر اساس فرمان او عجیف آب را با سرمایه هنگفتی بر آنان بستند , و همه آنان را دستگیرکرد , و هیچکدام ازآنان از بین نرفت  و همه آنها را در کشتی ها به مدینه السلام فرستاد و بعضی را در خانقین خانه و کاشانه داد و سایر افراد را در عین زربه و مرزهای پراکنده ساخت .

می گویند : گروهی از سیاه سوار مامور بیت المال در بصره بودند , که تعدادشان به روایتی چهل نفر و به روایتی دیگر صد نفر بوده اند . وقتی که طلحه بن عبیدالله و زبیربن عوام به بصره آمدند ، در آن موقع عثمان بن حنیف انصاری از جانب علی بن ابی طالب بر آن شهر حکمرانی داشت . سیاه سوار تا آمدن علی بن ابی طالب (ع) از دادن بیت المال خودداری می کردند ، و آنان هنگام سحر آمدند و گروهی از افراد سیاه سوار را کشتند عبدالله بن زبیر فرمان اجرای این کار را بعهده گرفته بود با گروهی بر آنان حمله کرد ۰ فرمانده سیاه سوار در ان زمان ابو سالمه زطی بود که مردم صالح و نیکو کار بود۰  معاویه جمعی از افراد جت و سیاه  سوار را به سواحل سوریه و ترکیه منتقل کرد , و ولید بن عبدالملک نیز جمعی از جت را به حوالی انطاکیه برد .

گویند : عبیدالله بن زیاد گروهی از مردم بخارا را اسیر کرد , و به قولی آن جماعت تسلیم حکم او شدند , و به قولی دیگر عبیدالله آنان را به پناه دادن و حقوق ماهیانه دعوت کرد و با این طریق آنان را راضی گردانید , و عبیدالله آنان را در بصره ساکن ساخت . هنگامی که حجاج شهر «واسط» را ساخت بسیاری از آنان را آنجا برد . امروزه گروهی از آنان در آن شهر اقامت دارند . خالد شاطر معروف به ابن مارقلی از همان جماعت است .

گویند : اندر غار «ایرندگان» از مردم نواحی کرمان به سمت سیستان اند . بنابراین هم چنانکه ذکر گردید سیاه سوار فرمانده بلوچ با ابو موسی اشعری عهد و پیمان برادری می بندد که در جنگ اعراب با همدیگر جانب هیچ طرفی را نگیرند , این عهد و پیمان تا دوران شهادت امام حسین (ع) رعایت می شود . وقتی که اختلاف و دو دستگی بین اعراب می افتد بلوچ ها از عربستان کوچ کرده و مهاجرت نموده به طرف شهر و دیار خویش مکران می آیند : که نمونه هایی از اشعار تاریخی آن دوران ذکر می شود .

آروچــی که یلان دیوان ات                                      مـــردره رهــیـن نـــــریان ات

مـــــرده ره رهـین نـریان ات                                    بــــوران تـــردک جـولان ات

دورء هـــــیبتء مــیـدان ات                                     صـلوات گون عرب چالان ات

سوریا بیست و چهار اسـتان ات                              استـــــمبـــول مــج ذنزات ات

فــوج لــشـکرء گـر ندان ات                                      هــــر چی حمزه ء خاندان ات

آروچـــــی دو گـروه ء بیتـگ                                     گروهی چه دمشق ء گو ستـگ

انــچــــو رود راتـــکء رپتگ                                       مــــلــکء کشوران بهر بیتگ

چـــنــدی کـــندهــار ء نشتک                                  بــــازیــن عمر کوتء رپتگ

قــومــــی حـــیدر آبادء نشتگ                                 گروهی مان حلب جاه کرتگ

پــــت تورء اش یک کـــرتگ                                      مــــردی مــکـه ء در کپتگ

زحـــاق ء عـــــرب نـــام بیتگ                                  ابــــن ء ســـابـق ء شام بیتگ

فـــــوج ء لــشــکران مان بیتگ                                 جـــنــگ ء بنپدئی پر نیتگ

تـــــرندین مـرکب ئی سر ینتگ                                هردیم ء نهیب ئی دور داتگ

مـــــلک ء مردم ئی شور داتگ                                قومــان ئی بسات دور داتگ

در کـــــپت انت رو کین گازی                                   زرت انــــت هنجر شیرازی

مــهـــری ءروکـــین تـــــازی                                     بــــغــداد اش کــتگ اعتراضی

هـــچ پیـــم ءـــنه بیتگ راضی                                 شـــت ءبـــصـــره ء گـــــلنازی

گــوسـت انت چه گل ءامبازی                                 ایــــران ءتـــه ءایــــر کپت انت

الــبـــرز ءکنار نشت انت نشت                               کوهبندین کلات اش بست انت

هر جا گه گدام اش کشت انت                               بــــنــجــاه ءیــقــیـن نشت انت

سبزین کـهچر اش چارینت انت                              تـــعلیم اش دگر یات کرت انت

الــفــاظ اش بـلوچی زرت انت                                رســـم ءدود وتــــی ترینت انت

قــانـــون ءبــلوچ پـــرینت انت                                  پــــراهــــــین جامگ ءشلواران

پـــاگ ءچـــوطــه ءسیمکاران                                  گـــون ز هــــــم ءاسپر ءتلواران

گــــون تیزین مرکب ءرهواران                                 دائــــم گـــــــــون مج ء الگاران

دانــزان انت مشهد گون سواران                            تــــیـــگـــی هیـــــبت ء پیکاران

گــوســتـــان سال ردین گتاران                              وارتـــــگ ســـر گچل نام داران

کپتــگ نـــا تــپـــاکـــی یاران                                 گوتک انت اش گدام گون داران

لـــوگ اش لـــراتان گون باران                                دنــز اش پــــــاد کـــتان الگاران

دیـــم پـــــه پـــهروه رود باران                                قرن دو گوستگ ات چه آسالان

گــــر اجـــحـجـتــــگ دلاران                                   قــــوم ء کـــــــــوفهی سرداران

آه روچ امـــام ء وقـــــــت ات                                  اخـــتــیــــارات یزید مان تهت ء

کـــــاری کـرتگ ات بدبهت ء                                 شــــمـــــر ءلانتی ایـــن لحت ء

کــرت انــــت ئی شهید نام آور                             اولاد ء عــــــلــــــــــی شیر ء نر

دیــن ء مــذهـــب ءره دربــــــر                               شــــهــــر ء کـــربلا ء بی درور

دعــــا گـــوه ءشـــفـــــا ء مهشر                           ما هی گوستک آت چه جنگ ء

زار بـیـتـگ حــلب رنگ رنگ ء                               گــــر ء چــــــه یزید ء جنگ ء

پــاد اتــــک انت چمود دلتنکء                                آروچ مــــــحمد آت راج ء سر

پـــیـــروز آت یــلـیـن نـــام آور                                در کـــــپیت انت ملو کین سرور

راج اش زرتـــــگ آت همسنگر                              لــــــــران ءروان در پـــــــه در

مــــــال اش بــــه ستون ات مهیر                          چـــــاریــنت انت تمامین کشور

جــــــــاگاه اش نه بیت نزهء گور                            دز آپ ء بــنـنـدی بـیـت انــــت

نـــزدیک ء گور ء جاه گپت انت                              هـــــردیم ء گدام اش شپت انت

سیاهین گو الگ اش پر بست انت                      شـادان ء گــل آت نــــــودنبدگ

پـــــیــــروز ء جتگ بر چکندگ                              گـــشــــتــگ ســـر نـتابین رند ء

بــیـــارات مــنــی گــلین فرزند ء                          شــیــهــک شـــر نـه آنت پر رند ء

سردار کت ملوکین گلین فرزند  ء                        پــــاگ ءچــــور ء پـــــــــربند ء

لاشـــــار ء کــمـــاش نـودبند گ                          رنــــدان شــیــــهـــک ء پسندگ

شــیـــهـــک پــهـروه ء بـاشندگ                           بــــمــپــــور گون یلین نودبندگ

رنــد مــان پــهـروه ء پــرشان آت                         نــــــوبـــــــندگ یلین دوران آت

آپ ئــی کهن کس ء کـوران آت                           بـــــوران تــــــردک ء میدان آت

بــمــپــور مــان مــج ء دنـزان آت                          آروچ غــــــــــیرت ء ایـمان آت

وش آت گـــوی یــــلان همراهی                         قـــول ء واده ویــــــکــجـــا هی

آروچ تــــپـــاک ء وقــــــت آت                               نـــــیــــــکــین تاله پر بهت آت

دوســـتــــی ء حــیـــاه پــــت ات                        دورمــــــــان آخر ء جهل کپتگ

بــهـــت اش دیـــم پــچیـرا وپتگ                         را جـــــان نــــــــا تپاکی کپتگ

کـــم کــــم ء پــداجـــم بـیـتــگ                          نــــود بــــندگ شتک چه کارء

پـــاگ ئـــی بــســتــگ په لاشارء                       گــــــهــرام ء یــــــلین نام دارء

شــیـهـــک عـــاجــزء بــیــمـــارء                          مــــــهر ئی بکش ات پرسردارء

شــیــریـــن چــاکـــرء بــور سوارء                        هــــــر روچ مجلس ء درباره ء

رنـــــدان هــــور گـــونـــا لاشارء                          گــــال انت گشتگ انت کتّارء

تــــــاریـــخ جــــور اتــگ اشعار ء

در این اشعار شاعر از دورانی سخن به میان می آورد , که دوران مجلس و دیوان بود , و مردان دلیری که اسب های تیز روشان در میدان جنگ در تک و تاز بودند . دوران اعراب و بیست و چهار استان بودن سوریه است , که اسبان آنان تا استامبول ترکیه با فوج و لشکریانشان گرد و غبار جنگ را به پا کرده بودند . و در آن دوران خاندان حمزه دو گروه بودند . گروهی از آنان به سمت دمشق حرکت کردند و به طرف مشرق رفتند , و در گوشه و کنار کشورها تقسیم شدند . و مدتی ساکن قندهار شدند , افرادی از آنان به عمر کوت رفته اند . و قومی از آنان در حیدرآباد جایگزین شدند , و گروهی در حلب مسکن و جایگاه داشتند .

تمام این اقوام و گروههای راه و رسم و عهد و پیمان شان یگانه بوده است . مردی از مکه حرکت کرده که نامش زحاق عرب پسر ابن سابق شامی بوده است که فوج و لشکری همراه داشته , و جنگ و خون ریزی را آغاز کرده است مردم کشورها و اقوام احساس خطر کرده اند , و با شمشیر برنده شان و شتران تیزرو خویش بعنوان اعتراض بغداد را ترک کرده اند . و بسوی ایران حرکت کردند , و در کنار کوه البرز ساکن شدند و قـــلعه و بارو ساختند و در هر جایی خیمه های سیاه چادر خویش را بر زمین زدند و با اطمینان خاطر نشستند و گوسفندان آنان در چراگاههای سرسبز چریدند .

زبان و تعلیمات قبلی را کنار گذاشته , زبان و الفاظ بلوچی را آموختند , و راه و رسم خود را تغییر دادند و قانون بلوچ با پیراهن گشاد و شلوار و عمامه و شمشیر و خنجر و اسب های تیز رو را زنده کردند . و با اتحاد و یگانگی روزگاری را آغاز کردند . اما این قانون بلوچی دیری نپایید و دو دستگی و بی اتحادی بوجود آمد . بلوچ ها بار دیگر با کندن خیمه ها سیاه چادرهایشان  بسوی پهره (ایرانشهر کنونی) و رودبار و بمپور حرکت کرده و هجرت آنها دوباره آغاز می شود . دو قرن از آنها سالها گذشته بود که حیلت سازی روزگار چنان کرد . قوم کوفه و سردارانش مردم را فراری دادند , و این دورانی بود که امام حسین (ع) در کربلا بوسیله شمر ملعون به شهادت رسید و اختیارات در دست یزید افتاد .

ماهی از جنگ یزید نگذشته بود که گریه و زاری از سوریه شروع گردید , و مردم بلوچ با اندوه فراوان بسوی بلوچستان برهبری محمد نامی و پهلوان شجاع و دلیر پیروز حرکت را آغاز می کنند . و با گله های گوسفندان زیادشان به سمت بلوچستان حرکت می کنند . و خود را به زاهدان می رسانند , و خیمه هایشان را بر زمین می کوبند . در حالیکه نود بندگ خوشحال و شادان بود و پیروز و خندان . سرداررند این چنین می گوید : ((که فرزند چون گل مرا بیاورید که رئیس و ریش سفید قبیله قرار بدهم . جز شیهک کسی شایسته آن مقام و منزلت نیست که رندان او را رئیس قبیله خویش قرار بدهند .

مردم لاشار و بمپور نودبندگ را رئیس قبیله قرار می دهند , و رندان شیهک را می پسندند که او حاکم و رئیس مردم پهره (ایرانشهر کنونی) باشد . شیهک با خاندان خویش هر روز مجلس و دیوان داشت , ولی قوم رند در ایرانشهر در اوج شوکت و برازندگی بودند . و چرخش روزگار به نفع قبیله لاشار و پهلوان شان نودبندگ بود , و دارای قنات و مردان جنگی و اسبان تیزرو . آن دوران , دوران ایمان و غیرت مرادنگی و وفا و پایبندی به قول و وعده خویش و اتحاد و یگانگی بود و شانس و بخت و دوستی و حیا پا برجا . سرانجام روزگار و شانس آنان بر می گردد و در اقوام دو دستگی و بی اتحادی ایجاد می شود , و ترس و ابهت و شخصیت اجتماعی شان رو به تنزل می رود . و هر یکی به سمتی می رود کم کم به تدریج جمع می شوند . نودبندگ سرداریش را به پسرش میرگهرام واگذار می کند و به سوی لاشار می رود و گهرام پهلوان نامدار آن زمانه می گردد و شیهک که ناتوان و بیمار گشته است مهر خویش را به سردار قبیله میرچاکر بخشید و رندان هر روز در دربار جلسه برگزار می کردند , تاریخ این چنین گواهی می شود این اشعار را سروده ام .

۱- رء ـ دومورینی ـ ترجمه دکتر جلال الدین رفیع فر ـ عشایر فترس صفحه ۱۱ تاریخ نشر ۱۳۷۵

۲- ماهنامة فرهنگی , اجتماعی , سیاسی , ادبی , فردوسی سال دوم , شماره صفحه ۳۶ فروردین ماه ۱۳۸۲ .

۳ – هنری فیلد ـ ترجمة دکتر عبدالله فریاد , مردم شناسی ایران صفحه ۳۹ تاریخ نشر ۱۳۴۳ فرانکلین

۴- ژ ـ دومورینی ـ ترجمه دکتر جلال رفیع فر ـ عشایر فارس صفحه ۱۱ تاریخ نشر ۱۳۵۷ دانشگاه تهران .

۵- عزالدین علی بن اثیر ـ ترجمه عباس خلیلی ـ تاریخ کامل بزرگ اسلام و ایران صفحه ۳۹۰-۳۹۳ جلد دوم بعد از اسلام ناشر علمی .

۶- ملا محمود ویدادی یاد داشت های تاریخی ـ به نقل از شاهنامه نوبختی ملک الشعرای بهار

ع- م